هدف گذاری به شیوه اسمارت

اسمارت؛هر آنچه که باید برای هدف گذاری موفق بدانید

اسمارت اولین چیزی بود که نظرش را جلب کرد. تصمیم داشت به این بی هدفی در زندگیش خاتمه دهد. در لیست دوره های هدف گذاری که در مسترمایند دیده بود، تنها اسمارت (SMART) بود که نظرش را جلب می کرد. احساس می کرد این متد هدف گذاری با روحیه کمال گراییش بیشترین خوانایی را دارد. به سرعت محتوای آموزشی سایت را مطالعه کرده بود. اهدافش را بر اساس اسمارت در دفترچه یادداشت خودش نوشته بود. به امید شروع یک روز متفاوت به بستر خواب رفت و دفترچه را در کنارش گذاشت.

صبح بعد از به صدا درآمدن زنگ بیدار شد، بعد از کمی کش و قوس آمدن و سرحال شدن، نگاهی به صفحه اول سررسید چرمی اش انداخت.

اهداف:

• قبولی در آزمون ورودی دکترای فیزیک حالت جامد دانشگاه شریف در آزمون سال ۱۳۹۸
• افزایش سود خالص شرکت دانش بنیان ام به ۳۵% در سال ۹۸
  
  می دانست که برای این که مطمئن باشد به هدفش می رسد،لازم است هدف گذاری درستی داشته باشد. باید از شیوه ای درست استفاده کند. او از سیستم هدف گذاری اسمارت استفاده می کرد. چرا که نیاز داشت دقیقا بداند برای چه تلاش می کند و تا پایان زمانی که داشت چقدر به هدفش نزدیک شده است.

در دفترش تمام بخش های لازم را مشخص کرده بود.

صفحه آن روز را در سر رسیدش باز کرد. دقیقاً می دانست که لازم است امروز چه کار کند، کتابش را برداشت و به سمت کتابخانه راه افتاد تا بخشی را که لازم بود امروز مطالعه کند، بخواند.

اسمارت بود و اسمارت پیش می رفت. چون که اهدافش مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دسترسی و واقعی بود و می دانست تا کی باید به آن برسد. همان گونه که بسیاری از افراد موفق از کوچک تا بزرگ هدف گذاری درستی در زندگیشان داشته اند. شما لازم است اهدافتان را درست تعیین کنید.

یک اصل ریاضی می گوید بین دو نقطه تنها و تنها یک خط عبور می کند. اگر امروز جایی هستید که افراد موفق دیروز بوده اند و می خواهید به موفقیتی برسید لازم است از مسیری عبور کنید که افراد موفق برای موفقیت طی کرده اند. اسمارت باشید، اهداف هوشمندانه تعیین کنید و هوشمندانه در جهت آنها قدم بردارید.

اسمارت بودن معانی مختلفی می تواند داشته باشد. حرکات هوشمندانه، باهوش بودن و یا استفاده از سیستم اسمارت (SMART)  در تنظیم اهداف تان!

می توان گفت اسمارت (SMART) پایه و اساس هدف گذاری ست. در تمام سیستم ها ردپای اسمارت (SMART) را می بینیم. پس عملاً تمامی افراد موفق از سیستم اسمارت بهره بردند. فکر می کنید چه عاملی این چنین موجب فوق العاده بودن سیستم اسمارت (SMART) شده است؟ که هرکسی که به دنبال هرشکلی از موفقیت هست باید از آن استفاده کند.

اسمارت (SMART) هوشمندانه طراحی شده است. اسمارت دقیق است. اسمارت تمام موارد بنیادی برای طرح یک هدف خوب را دارد. می خواهید موفق شوید؟ می خواهید سیستمی دیگر از هدف گذاری را بهتر اجرا کنید؟ شما لازم دارید اسمارت را بدانید و استفاده از آن را جزو اولویت هایتان قرار دهید.

شروع و شکل گیری اولیه اسمارت (SMART)

درسال ۱۹۸۱ جورج تی. دوران مقاله ای را در مجله Management review به چاپ رساند با عنوان ” یک روش هوشمندانه برای تعیین اهداف مدیریتی و وظایف”. وی در این مقاله در مورد اهمیت به انجام رساندن وظایف و دشواری تعیین آنان پرداخت. او توضیح داد که هر شرکت و یا هر بخشی لازم است اهدافی را به شکل اسمارت تعیین کنند.

شاید تنها تفاوت اسمارت (SMART) در زمان طراحی توسط دوران تاکنون تبدیل شدن لغت A از assignable  (قابل واگذاری به کسی) به achievable (قابل دستیابی) بوده است. چرا که ابتدا این سیستم برای هدف گذاری های سازمانی و در کارخانه های بزرگ تدوین شد، اما امروزه به شکل های گوناگونی از اسمارت (SMART) و در بخش های مختلف از آن استفاده می کنند.

پیشرفت اسمارت (SMART) و تبدیل شدن به شکل امروزی

در سال های مختلفی، پس از معروف شدن سیستم اسمارت (SMART) ، هر فردی متناسب با نیازهای بخش خودش در زمینه هدف گذاری، اقدام به تغییر و یا بهینه سازی اسمارت (SMART) کرده اند.

از معروف ترین آنها می توان به لری ریچمن، جان او. نیل، گراهام یم، مایک موریسون و… اشاره کرد. برای مثال موریسون در کتابی که در سال ۲۰۱۱ با عنوان “چرا وظایف SMART کار نمی کند” در مورد این که چرا سیستم دوران در بعضی از وظایف از کاربردی بودن باز می ماند و چه مشکلاتی دارد و راه حل آنان چیست، توضیحاتی داد.

امروزه اسمارت (SMART) را هرکس مطابق با نیازی که دارد می تواند شخصی سازی کند. شاید به طور کلی اسمارت(SMART)  سیستمی بدون قابلیت انعطاف باشد، اما این زمینه در مورد شخصی سازی آن زیاد صدق نمی کند چرا که اسمارت(SMART)  صرفاً یک سری خط مشی دارد و بر اساس آن طرح شده است. شما با رعایت آن خط مشی ها می توانید تعیین کنید که از چه ابزار یا قانونی برای هدف گذاری خودتان استفاده کنید.

شیوه اسمارت (SMART) چیست؟

پیش از این بسیار در مورد اهمیت های هدف گذاری صحبت کرده ایم. هدف گذاری جذاب و مهم است، از همه مهم تر برای رساندن شما به رویاهایتان لازم است. اگر هنوز در مورد هدف گذاری کردن یا نکردن شک دارید، مطلب مربوط به هدف گذاری را بخوانید. اما اگر در مورد روش ها شک دارید اینجا اولین قدم برای دانستن اسمارت (SMART) است.

اسمارت (SMART) مانند تمام روش های دیگر که زیر مجموعه هدف گذاری اند، از مزایای آن بهره مند هستند اما مزایای دیگری نیز دارد و برای خودش قوانین و شیوه هایی برای استفاده دارد.

کلیات اسمارت(SMART)

اسمارت همانطور که گفته شد سیستمی برای هدف گذاری است و به نوعی می توان آن را معروف ترین سیستم برای هدف گذاری نام برد. چرا که ویژگی های مثبت زیادی دارد و ویژگی های منفی آن نیز با کمی تفکر قابل حل است. شاید روش هایی مثل OKR نیاز داشته باشد تا شما قوه تحلیلی خود را بهبود بدهید. اما در این شیوه شما باید فکر کنید تا ابتدا اسمارت خود را بسازید، بعد از آن استفاده کنید.

چرا از اسمارت (SMART) استفاده کنیم؟

از مهم ترین مزایای آن می توان به سادگی اسمارت (SMART) اشاره کرد. سادگی باعث می شود زیاد در طراحی و استفاده از آن مشکل پیدا نکنید.

همچنین توانایی شما در استفاده از اسمارت(SMART)  به آن طریقی که شما می خواهید از دیگر مزایای آن است. اسمارت (SMART)  سیستمی خشن است چرا که اگر به هدف تان نرسید اصلا اهمیتی به سایر کارهایتان نمی دهد. از نظر آن شکست خورده اید و باید در دفعه بعدی تلاش بیشتری بکنید. اسمارت(SMART) مانند فرمانده ای نظامی است که شما هم سرباز آن هستید و هم کسی که به وی حکم و دستور داده است. شما هدف تان را به وی داده اید تا با استفاده از خودتان به آن برسد.

کجا از اسمارت (SMART) استفاده کنیم؟

از آنجایی که اسمارت (SMART) زیاد قاعده و قانون اولیه عجیبی ندارد، در حوزه های بسیاری قابل استفاده است. همانطور که تا امروز در زمینه های مدیریتی، مالی، صنعتی و زندگی شخصی نمونه پردازی شده است. تنها کافی است ابتدا هدفتان را در اسمارت (SMART) قرار بدهید و سپس بررسی کنید.

آیا مشکلی وجود دارد؟ آیا در عین توجه به جزئیات ابهام حس می کنید؟ آیا لازم است نقشه دقیق تری داشته باشد؟

• هرگاه فکر کردید که شما کاملاً طبق اسمارت (SMART) پیش رفته اید اما هدفتان به آن چیزی که می خواستید تبدیل نشده، تنها کافی ست از سیستمی دیگر استفاده کنید. اسمارت (SMART) وسیع است اما کامل نیست. مسلماً نمونه هایی پیدا می شوند که با اسمارت (SMART) قابل استفاده نباشند. همچنین از مزایای این سیستم می توان به این مورد اشاره کرد که اسمارت (SMART) را در هر سیستم دیگری به شیوه خودتان می توانید به کار ببرید. برای مثال اگر به شکل OKR هدف گذاری کرده اید. می توانید هر کدام از نتایج کلیدی را با استفاده از اسمارت (SMART) به شکل بهتری در بیاورید. یا اگر از agile استفاده می کنید، در هر دوره هدف اصلی را با اسمارت (SMART) نیز توسعه بدهید.

چگونه از روش اسمارت (SMART) استفاده کنیم؟

برای استفاده از اسمارت لازم است طبق اصول آن عمل کنیم. اسمارت یکی از روش هایی است که میزان وضوح هدف را تا حد زیادی افزایش می دهد. به این ترتیب از میزان سردرگمی در مورد اهدافمان کم می شود. همانطور که اسمارت از کنار هم قرار گرفتن یک سری لغت تشکیل شده است که کلیت این شیوه را مشخص می نماید. Specific و measurable  موارد ثابت این شاخص ها هستند اما در گذر زمان موارد دیگر صرفاً به خاطر مبهم بودن اسمارت در بعضی موارد و یا داشتن نقاط ضعفی با لغاتی دیگر جایگزین شده است، به طوری که آن نقاط ضعف پوشانده شود. در ادامه به تعریف علت و کاربرد هرکدام از این لغات می پردازیم.

 

S

S  به عنوان ابتدای Specific در اسمارت استفاده شده است.
می توان گفت دقیق و مشخص بودن هدف به طوری که ابهامی در عنوان آن نباشد، مهم ترین اصل اسمارت است.

M

M  به جای Measurable دومین اصل اسمارت (SMART) است. قابل اندازه گیری بودن در اسمارت به این معنا است که لازم است اهدافتان طوری تعیین شود که میزان پیشرفت در هر هنگامی مشخص باشد. این که تا چه حد به هدف تان نزدیک شده اید را بتوانید بررسی کنید.

A

A  را به جای لغات
Achievable (  قابل دسترسی)
assignable (  قابل تخصیص به فرد)
Agreed ( شناخته شده)
action- oriented ( عمل گرایانه)
ambitious ( بلندپروازانه)

اولین لغتی که در اینجا توسط جان تی دوران استفاده شد “قابل دسترسی” بود. این سیستم ابتدا در امور مدیریتی استفاده شد. لذا در همان زمان ها با لغت “قابل تخصیص به فرد” جایگزین شد. چرا که باید مشخص شود که اهداف موردی و کوتاه مدت در مسیر رسیدن به هدف اصلی سازمان، لازم است توسط چه کسانی انجام شود.

لغات “شناخته شده”و “عمل گرایانه” در سال ۲۰۱۱ به جای “قابل دسترسی” در اسمارت استفاده شدند. در این سال لری ریچمن و جورج پیکوریچ با نگارش کتاب هایی در خصوص مدیریت صنعتی و مدیریت پروژه متوجه ضعف اسمارت در این امور شدند. لذا برای تبدیل اسمارت به شیوه ای که بتواند پاسخ گوی بخش های خودشان نیز باشند، اقدام به استفاده از این لغات کردند.

در سال های اخیر متوجه عدم حضور انگیزه ،به عنوان بخشی مهم، در سیستم اسمارت شدند لذا به جای آن از لغت “بلندپروازانه” استفاده کردند.

R

Realistic (واقع گرایانه)
Resourced (با منابع مشخص)
Relevant (مربوط به کل)
Result-based (نتیجه گرایانه)

اولین بار از لغت “واقع گرایانه” استفاده شد. اما بعدها مشخص شد که منابع و هزینه ها دقیقاً در اسمارت مشخص نشده اند. این شیوه کامل بود اما آنقدر بر روی رسیدن به اهداف متمرکز بود که باعث می شد کاملاً هزینه ها را نادیده بگیرید. به همین خاطر، لری ریچمن در کتابش “توانایی های مدیریت پروژه خود را بهبود بدهید” اولین بار از این لغت استفاده کرد. و به این شکل یکی دیگر از مشکلاتی که در زمان اولیه تدوین اسمارت نادیده گرفته شده بود حل شد.

استفاده از لغت مربوط به کل، زمانی اتفاق افتاد که از اسمات (SMART) به عنوان روشی برای تعیین اهداف میان مدت و در مسیر هدف کلی تری، استفاده شد. همچنین ارتباط داشتن با سایر اهداف حتی زمانی که هدف بزرگی را انتخاب می کنید بحث مهمی بوده و لازم است در نظر گرفته می شد.

لغت نتیجه گرایانه را در سال ۲۰۰۶ “آن کانزمیوس” و “جان اونیل” در کتاب “قدرت اهداف اسمارت: استفاده از اهداف برای بهبود یادگیری دانش آموزان” استفاده کرد. تا آن موقع اسمارت (SMART) فکری به حال این که “دقیقاً چرا برای هدفمان تلاش کنیم.” نکرده  بود. شما دقیقاً نمی دانستید آیا در انتها به هدفتان رسیده اید یا خیر. به همین دلیل در این کتاب از این لغت استفاده شد تا مشکلی که اسمارت در بررسی نهایی داشت حل بشود. این گونه در پایان دقیقاً می فهمیدیم که آیا نتیجه گرفته ایم یا خیر (درست است که این شیوه باعث کمی بهبود در اسمارت (SMART) شد، اما بعدها انتقاداتی به آن شد که غالبا به خاطر دیدگاه صفر و یکی آن بود، چرا که هر نتیجه ای به جز موفقیت کامل –هر مقداری نزدیک به موفقیت کامل- قابل قبول نبود).

T

Trackable (قابل رهگیری)
Time-bound ( زمان بندی شده)
Time/cost limited ( محدود کردن هزینه ها)

در اسمارت (SMART) چه از ابتدا و چه به شکل امروزی آن، time-bound  اصلی ترین لغت در این بخش بوده است. زمان دار بودن یک هدف مطلب مهمی است. این که شما بدانید تا کی وقت دارید و اضطرار زمانی را برای رسیدن به نقطه ای خاص حس کنید. کنث بلانچارد در کتاب معروف “مدیر یک دقیقه ای” از لغت trackable استفاده کرد.

او از این جهت که لازم است بدانیم چقدر به هدف نهایی نزدیک شده ایم این لغت را به کار برد. لری ریچمن در کتاب خود “توانایی های مدیریت پروژه خود را بهبود بدهید” این لغت را نیز به گونه ای دیگر و به شکل time-cost limited  به کار برد. از نقاط ضعف اسمارت (SMART) این بود که شما متوجه نبودید چه چیزی را برای رسیدن به هدف تان هزینه می کنید. در امور مدیریتی این امر را نمیشد نادیده گرفت لذا وی این لغت را اضافه کرد.

در هر بخش لغاتی دیگر نیز می توان قرار داد یا پیش از این در مقالاتی قرار گرفته است. اما ما اینجا مهم ترین و کاربردی ترین آنها را آورده ایم.

نمونه هایی از روش عملکردی سیستم اسمارت (SMART)

نمونه شماره ۱: داشتن تغذیه سالم تر

مشکل چیست؟ اضافه وزن دارم و میخواهم به وزن متعادل تری برسم، اما دقیقاً نمیدونم چه کار کنم؟

Specific:  برنامه غذایی دقیقی از یک پزشک متخصص بگیرم و طبق اون تغذیه داشته باشم.

Measurable:  من میخوام ۵ کیلوگرم از وزنم رو کم کنم، من ۶ روز در هفته غذای سالم میخورم و تنها آخر هفته ها یک غذای مورد علاقه ام رو میل می کنم. ابتدای هر هفته بررسی می کنم آیا به هدفم نزدیک شده ام یا نه!

Achievable:  با توجه به برنامه ای که می گیرم می تونم اول هر هفته برنامه غذایی هفته رو بچینم و ببینم کدام رستوران ها غذای هایی که لازم هست رو سرو می کنند و یا خودم اون ها رو آماده کنم.

Realistic:  از اونجایی که برنامه رو از یک پزشک متخصص این حوزه می گیرم و هفته ای یک وعده هم غذای مورد علاقه ام رو میخورم و توانایی تهیه کردن غذای های سالم رو دارم پس هدف واقع بینانه ای رو انتخاب کردم.

Time-bound:  این هدف رو برای۳ ماه آینده تعیین می کنم. به این معنی که نهایتاً تا سه ماه دیگر ۵ کیلوگرم وزنم رو کاهش دادم. به این شکل انگیزه لازم برای یه برنامه وسیع تر برای بعد از اون رو هم به دست میارم.

نمونه شماره ۲:بیدار شدن در صبح زود

مشکل چیست؟ من همیشه ۵ تا ۱۰ دقیقه دیر میرسم سرکار چون توی بیدار شدن مشکل دارم.

Specific:  من همیشه ساعت رو برای ۷ صبح تنظیم می کنم، اما تا بیدار بشم میشه ۷:۳۰ هدفم بیدار شدن راس ساعت ۷ صبح هست.

 

Measurable:  تا ماه آینده من قادر هستم بدون این که آلارم رو به تاخیر بندازم دقیقا رأس ساعت ۷ بیدار بشم. نهایتاً هفته اول فقط ۱ بار آلارم رو به تأخیر بندازم.

 

Achievable:  من میتونم کارهای مختلفی برای زودتر بیدار شدن انجام بدم. میتونم شب ها زودتر بخوابم و یا صبح ها گوشی رو دورتر از تخت قرار بدم و از آهنگ موردعلاقه ام برای زنگ استفاده کنم. همچنین میتونم از برنامه هایی که در این زمینه کمک می کنن استفاده کنم.

 

Realistic:  با توجه به ساعتی که شب ها میخوابم، با بیدار شدن رأس ساعت ۷ من بین ۷ تا ۸ ساعت می خوابم که کافیه و اقدام به بیدار شدن رأس ساعت ۷ اصلا غیرمنطقی نیست.

 

Time-bound:  من تا ۱ ماه آینده به راحتی و بدون به تأخیر انداختن آلارم رأس ساعت ۷ بیدار میشم.

 

نمونه شماره ۳: می خواهم کسب و کار خودم را در اینستاگرام شروع کنم

Specific:  من دستبندهای سنگی دست ساز خودم رو از طریق اینستاگرام میفروشم.

Measurable:  هدف اولیه رسیدن به فروش حداقل ۵ دستبند در هفته است. اولین فروش حداکثر تا ۴ هفته پس از شروع باید دریافت بشه.

Achievable:  اول صفحه اینستاگرام رو درست می کنم و تنظیمات لازم رو اعمال می کنم. تصویر ۲۰ نمونه از دستبندها رو با یک متن مناسب به عنوان کپشن آپلود می کنم. سپس در کنار اینستاگرام از طریق تبلیغ کلامی و ایجاد شبکه مشتری ها به تبلیغ کار خودم می پردازم.

Realistic:  من در گذشته کلاس مناسب رو رفتم و می تونم نهایتا در عرض ۲ ساعت یک دستبند سنگی خوب بسازم. قیمتی که لحاظ کردم مناسب هست و برای شروع از ابزار مناسبی (اینستاگرام، تبلیغ کلامی) استفاده می کنم.

Time-bound:  در عرض ۳ ماه (۱۲ هفته) آینده باید حداقل ۴۰  کارت فروخته باشم. که مقدار مناسبی برای تبلیغات و شروع مرحله بعد هدف گذاری هست.

شما هم می توانید اهدافتان را با این روش هدف گذاری به منزله اجرا بگذارید و به آنها برسید. البته پیشنهاد می کنیم برای انتخاب بهترین روش هدف گذاری عجله نکنید. ابتدا تمامی سیستم های موجود را در مسترمایند بررسی کنید و سپس متناسب با نوع هدفتان یکی را انتخاب کنید. حتی می توانید برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن، این سیستم ها را با هم ترکیب کنید.

نمونه شماره ۳:می خواهم کسب و کار خودم را در اینستاگرام شروع کنم

Specific: من دستبندهای سنگی دست ساز خودم رو از طریق اینستاگرام میفروشم.

Measurable: هدف اولیه رسیدن به فروش حداقل ۵ دستبند در هفته است. اولین فروش حداکثر تا ۴ هفته پس از شروع باید دریافت بشه.

Achievable: اول صفحه اینستاگرام رو درست می کنم و تنظیمات لازم رو اعمال می کنم. تصویر ۲۰ نمونه از دستبندها رو با یک متن مناسب به عنوان کپشن آپلود می کنم. سپس در کنار اینستاگرام از طریق تبلیغ کلامی و ایجاد شبکه مشتری ها به تبلیغ کار خودم می پردازم.

Realistic: من در گذشته کلاس مناسب رو رفتم و می تونم نهایتا در عرض ۲ ساعت یک دستبند سنگی خوب بسازم. قیمتی که لحاظ کردم مناسب هست و برای شروع از ابزار مناسبی (اینستاگرام، تبلیغ کلامی) استفاده می کنم.

Time-bound: در عرض ۳ ماه ( ۱۲ هفته ) آینده باید حداقل ۴۰  کارت فروخته باشم. که مقدار مناسبی برای تبلیغات و شروع مرحله بعد هدف گذاری هست.

شما هم می توانید اهدافتان را با این روش هدف گذاری به منزله اجرا بگذارید و به آنها برسید.البته پیشنهاد می کنیم برای انتخاب بهترین روش هدف گذاری عجله نکنید.ابتدا تمامی سیستم های موجود را در مسترمایند بررسی کنید و سپس متناسب با نوع هدفتان یکی را انتخاب کنید.حتی می توانید برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن،این سیستم ها را با هم ترکیب کنید.